Tích hợp sâu ở lớp dưới, phân hóa dần các lớp trên

Giáo dục tích hợp có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự phát triển toàn diện về kiến thức, hình thành kĩ năng và phát triển năng lực của học sinh.

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo Chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể mới. Điểm nổi bật nhất của dự thảo chương trình là giáo dục Việt Nam trong thời gian tới đặt mục tiêu phát triển năng lực học sinh. Để đạt được mục tiêu đó, các nhà giáo dục đã đề xuất nhiều biện pháp thực hiện khác nhau, trong đó dạy học tích hợp là một trong những biện pháp mới được thực hiện trong cả chương trình và nhiều môn học.

Theo dõi các ý kiến gần đây trên thông tin đại chúng, tôi thấy nhiều người còn phân vân về dạy học tích hợp; liệu thay đổi này có phù hợp với hoàn cảnh của giáo dục Việt Nam, với đội ngũ giáo viên và khả năng tiếp nhận của học sinh. Là người đã có thời gian học tập tại Hàn Quốc và hiện nay là giảng viên của trường Đại học Sư phạm Hà Nội, tôi xin trao đổi những hiểu biết của mình về vấn đề này.

Ảnh: Lê Anh Dũng

Trước hết, dạy học tích hợp là xu hướng phổ biến của giáo dục tiếp cận phát triển năng lực trên thế giới hiện nay. Dạy học tích hợp có nhiều hình thức khác nhau như tích hợp không tạo nên môn học mới và tích hợp tạo nên môn học mới; tích hợp xuyên môn, đa môn, liên môn và nội môn.

Trong chương trình giáo dục phổ thông mới lần này, các nhà giáo dục đã nhấn mạnh tới hình thức dạy học tích hợp là hoàn toàn khách quan và phù hợp thực tiễn, không chỉ với định hướng giáo dục phát triển năng lực người học mà còn là cơ sở thuận lợi cho việc lồng ghép các môn học với nhiều nội dung giáo dục khác như giáo dục công dân, sức khỏe, môi trường, biến đổi khí hậu... Giáo dục tích hợp có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự phát triển toàn diện về kiến thức, hình thành kĩ năng và phát triển năng lực của học sinh.

Trong thế giới tự nhiên, mọi sự vật và hiện tượng là một thể thống nhất. Việc chia ra các lĩnh vực khoa học (hay các môn học) là để nghiên cứu sâu sự vật và hiện tượng ở một khía cạnh nhất định. Khi giải quyết một vấn đề của tự nhiên thì không chỉ cần tới một khía cạnh nào mà cần kiến thức tổng hợp, cần sự tích hợp của nhiều kiến thức khác nhau. Như chúng ta đã biết, tính thống nhất trong giáo dục khoa học tự nhiên được thể hiện ở cả đối tượng, phương pháp nhận thức, những nguyên lý và khái niệm cơ bản.

Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, môn học tích hợp được thực hiện chủ yếu ở cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở. Ở cấp tiểu học, môn học có tên Tìm hiểu tự nhiên, lên cấp trung học cơ sở phát triển thành môn Khoa học tự nhiên; ở cấp trung học phổ thông, khoa học tự nhiên được chia ra thành các môn học riêng rẽ là Vật lý, Hoá học và Sinh học. Như vậy, xu hướng tích hợp trong chương trình giáo dục mới của chúng ta lần này là tích hợp sâu ở lớp dưới và phân hoá dần ở các lớp trên. Đây cũng là xu hướng phổ biến trên thế giới, trong đó có nhiều nước giáo dục phát triển.

Trên thế giới có nhiều nước dạy môn “Khoa học tự nhiên” thay cho dạy học 3 môn học riêng rẽ là Vật lý, Hoá học và Sinh học. Nội dung kiến thức của 3 môn học này liên kết với nhau thông qua các nguyên lý và khái niệm chung của khoa học tự nhiên. Các nguyên lý này được ví như là những “chất keo” kết dính các trục nội dung lại với nhau. Bên cạnh đó chương trình tích hợp còn thuận lợi trong việc thiết kế một số chủ đề tích hợp như chủ đề về biến đổi khí hậu, sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên... Với khoa học xã hội, nội dung lịch sử và địa lý, giáo dục công dân và văn học có nhiều điểm chung sẽ tạo điều kiện cho dạy học tích hợp. Bất kỳ một sự kiện lịch sử nào diễn ra cũng cần được xem xét trong một bối cảnh cụ thể về không gian và thời gian nhất định. Những môn tưởng chừng đứng riêng rẽ như Toán học, Văn học, nhưng là môn công cụ, nên Toán học và Văn học cũng được tích hợp trong nhiều môn học khác, theo mô hình tích hợp đa môn và xuyên môn.

Trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể vừa được công bố đã thể hiện tinh thần tích hợp thông qua hệ thống các môn học, mô tả tóm tắt nội dung và yêu cầu cần đạt của từng lĩnh vực giáo dục, ở từng cấp học. Tuy nhiên, dạy học tích hợp chủ yếu sẽ được thể hiện rõ ràng, theo đúng lý luận phương pháp dạy học và yêu cầu của dạy học tích hợp trong từng chương trình môn học và sẽ được công bố sau một thời gian nữa.

Theo tôi, trong chương trình giáo dục phổ thông lần này, dựa trên năng lực của giáo viên, kinh nghiệm viết sách giáo khoa và giáo dục nhiều năm của đội ngũ nhà giáo trong nước, chúng ta nên chọn hình thức tích hợp liên môn. Tích hợp liên môn với các mức độ tích hợp khác nhau sẽ không làm xáo trộn đội ngũ giáo viên hiện tại mà vẫn đạt được mục tiêu của giáo dục. Hiện nay nhiều nước trên thế giới thực hiện tích hợp liên môn thành công, là cơ sở để học tập kinh nghiệm.

TS. Nguyễn Văn Quyền, Giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Cấm xe máy: Cách tiếp cận thiếu tính xây dựng

Một chiếc xe máy không thể chiếm nhiều không gian di chuyển hơn một chiếc xe ô tô, tiêu thụ lượng nhiên liệu thấp hơn ô tô, lượng khí phát thải thấp hơn ô tô… vậy tại sao lại cấm xe máy chứ không phải là ô tô?

Tuần trước, tại cuộc Hội thảo “Kiểm soát nhu cầu sử dụng xe cá nhân trên địa bàn TPHCM - thực trạng và giải pháp”, một lần nữa, nhiều chuyên gia lên tiếng cho rằng xe máy là nguyên nhân gây ùn tắc giao thông, và lớn tiếng tuyên bố “Cấm ngay xe máy, đừng lấy cái nghèo dọa nhau!”. Đó là một cách tiếp cận thiếu tính xây dựng, thậm chí là phá đám, đối với mục tiêu hạn chế phương tiện giao thông.

Hạn chế phương tiện cá nhân là một mục tiêu quan trọng đối với các đô thị khi đối mặt với tình trạng ùn tắc giao thông. Đó là điều mà bất cứ ai cũng có thể nhận thức mà không cần phải là một “chuyên gia”. Song, khi mà các giải pháp tổng thể để thay đổi thói quen lựa chọn của người dân đối với phương tiện giao thông đang được triển khai, đặt vấn đề cấm một trong số các loại phương tiện cá nhân, chỉ vì nó quá nhiều, là một cách không thể hiệu quả hơn để tạo ra những bất đồng trong xã hội.

Phương tiện giao thông đường bộ cá nhân thông thường, hiện đang được phép lưu hành bao gồm ô tô, xe máy, xe đạp. Việc lựa chọn sử dụng phương tiện nào là quyền, và lợi ích của tất cả mọi người, trên cơ sở bình đẳng. Không thể vì ác cảm với xe máy mà lấy tư cách chuyên gia để kêu gọi cấm xe máy, chứ không phải là ô tô, hay xe đạp.

Vì sao đa số người dân lựa chọn xe máy làm phương tiện giao thông chính? Đơn giản, bởi đó là lựa chọn tốt nhất, phù hợp nhất với khả năng tài chính, hạ tầng giao thông nơi người ta sinh sống.

Một chiếc xe máy không thể chiếm nhiều không gian di chuyển hơn một chiếc xe ô tô, tiêu thụ lượng nhiên liệu thấp hơn ô tô, lượng khí phát thải thấp hơn ô tô… vậy tại sao lại cấm xe máy chứ không phải là ô tô?

Tại sao lại cấm xe máy chứ không phải là ô tô? Ảnh: VNN

Không có bất cứ loại phương tiện nào đáng bị cấm hơn phương tiện nào! Tiếp cận vấn đề hạn chế phương tiện cá nhân không thể bằng góc nhìn cấm đoán. Cách tiếp cận văn minh chỉ có thể là cung cấp những lựa chọn tốt hơn so với việc sử dụng phương tiện cá nhân.

Khi nào thì người ta có thể từ bỏ dần phương tiện cá nhân? Đó là khi người ta có thể di chuyển bằng phương tiện thay thế. Do đó, không thể đặt vấn đề buọc người dân từ bỏ phương tiện cá nhân như một động lực để phát triển phương tiện công cộng. 90% dân cư đô thị đang di chuyển bằng phương tiện cá nhân mỗi ngày, họ không thể dừng lại để chờ đến lúc có đủ phương tiện công cộng để thay thế.

Xe máy, hay ô tô cá nhân đều không đáng bị cấm! Điều đó không có nghĩa là một sự cản trở đối với việc phát triển phương tiện công cộng. Bởi để phát triển phương tiện công cộng không chỉ có con đường duy nhất là cấm phương tiện cá nhân.

Để phát triển phương tiện công cộng, hãy ưu tiên hạ tầng giao thông cho phương tiện công cộng. Làn đường riêng cho mọi loại phương tiện công cộng chứ không chỉ đối với BRT. Và phương tiện công cộng cần được định nghĩa đúng đắn, không chỉ là xe bus, hay tầu điện, đó còn là taxi, xe ôm, xe đạp… mọi thứ có thể được sử dụng làm phương tiện vận chuyển công cộng.

Đô thị Việt Nam với đặc thù rất nhiều làng trong phố, với rất nhiều khu vực dân cư không có khả năng tiếp cận với hạ tầng giao thông cỡ lớn. Các phương tiện giao thông cỡ nhỏ, có khả năng cơ động linh hoạt như xe máy, xe đạp sẽ luôn có lý do để tồn tại trong không gian đó.

Để hạn chế phương tiện cá nhân, điều cần làm là không phải là cấm cái ô tô, hay cái xe máy. Hạn chế phương tiện cá nhân là hạn chế nhu cầu phải sở hữu một phương tiện cá nhân, tức là họ có thể sử dụng một phương tiện phù hợp mà không cần sở hữu.

Để người dân có thể từ bỏ thói quen sử dụng phương tiện cá nhân, bên cạnh việc phát triển các loại phương tiện cỡ lớn như tàu điện hoặc xe bus, việc tạo điều kiện phát triển cho các phương tiện công cộng cỡ nhỏ làm vai trò trung chuyển, kết nối cũng là điều cần thiết. Taxi, hay xe ôm cần được công nhận và đối xử như phương tiện công cộng, đầu tư các điểm cho thuê xe đạp công cộng… là những việc có thể làm ngay khi mà xe bus và tàu điện chưa kịp phổ cập.

Hạn chế phương tiện cá nhân là thay đổi thói quen sử dụng phương tiện cá nhân của người dân chứ không phải là cấm cản việc sử dụng phương tiện mà nhiều người có thể sở hữu. Giải tỏa vỉa hè, từ chối việc cấp phép trông giữ phương tiện cá nhân trên lòng đường, dành đường riêng cho phương tiện công cộng, đồng thời cung cấp các phương tiện công cộng tiện lợi và phù hợp với hạ tầng giao thông… Thực hiện đồng thời các giải pháp này, không cần cấm thì phương tiện giao thông cá nhân cũng sẽ tự hạn chế.

Những giải pháp này không quá khó triển khai. Chỉ cần các chuyên gia đừng phá đám bằng những thông điệp cấm cản, thúc đẩy mong muốn bảo vệ quyền được đi lại của người dân, và tăng thêm cảm xúc thù ghét với phương tiện công cộng.

Phạm Trung Tuyến

NSND Lan Hương vống cát sê và cấp cứu ở "Sống chung với mẹ chồng"

- Là khách mời trong chuyên mục Hotface, NSND Lan Hương chia sẻ những câu chuyện hậu trường như từng phải đi cấp cứu, từng chịu nỗi đau mất người thân khi đóng phim "Sống chung với mẹ chồng".

Đạo diễn phản pháo khi 'Sống chung với mẹ chồng' bị chê

'Sống chung với mẹ chồng': Ai cho phép cô 'cưỡi' lên người con trai tôi?

'Sống chung với mẹ chồng': lao vào phòng riêng lột chăn của con trai

Diễn viên 'Sống chung với mẹ chồng' kể hậu trường đóng cảnh nóng

'Sống chung với mẹ chồng': Mất tiền trong nhà không con dâu lấy thì ai?

Play

NSND Lan Hương kể hậu trường đóng "Sống chung với mẹ chồng".

Play

NSND Lan Hương và những chia sẻ thẳng thắn về sân khấu.

Nhà báo Hà Sơn: Vai bà mẹ chồng cô đóng trong phim “Sống chung với mẹ chồng’ nhận được nhiều ý kiến trong đó số đông phản đối cách hư cấu bà mẹ chồng tai quái đến khó tin và cậu con trai quá nhu nhược. Về phía mình, cô nói gì về điều này?

NSND Lan Hương: Những nhân vật khi đưa lên các tác phẩm nghệ thuật bao giờ cũng được khái quát hoá và trở thành những nhân vật điển hình. Chỉ cần mỗi khán giả thấy một chút của mình trong đó là được. Ngoài xã hội không có người nào tập trung tất cả các yếu tố đó đâu.

Đoàn phim chúng tôi muốn khán giả cảm nhận được thấu đáo nhân vật, đưa lên màn ảnh những tình tiết nghề biểu diễn gọi là đến nơi đến chốn. Bởi cũng một vấn đề nếu làm đơn giản hoá, nhẹ nhàng lướt qua khán giả không chú ý lắm.

Vì vậy đôi khi cũng phải làm sắc nét để họ thấy rõ hiện thực không hay, không tốt để nhìn vào đó tránh đi. Bà mẹ chồng Phương trong phim không phải nhân vật phản diện, bà không xấu mà rất con người, tất cả đều xuất phát từ tình yêu. Nhưng yêu chồng, yêu con quá thành ra muốn sở hữu, quản lý làm mất tự do của người mình yêu quý.

Tình yêu bao giờ cũng đẹp, xong phải yêu thế nào, có thái độ ra sao với tình yêu của mình. Đó mới là điều quan trọng. Trong cách ứng xử giữa các nhân vật, giữa những người trong gia đình, giữa mẹ - con, vợ - chồng, người trong nhà với ngoài xã hội cần lựa chọn cách dễ chịu nhất. Đôi khi nói năng vô tư quá mức sẽ làm tổn thương người khác. Đó cũng là điều chúng tôi muốn gửi gắm để khán giả có thể thông cảm được.

Có rất nhiều bạn trẻ nói với tôi rằng: "Cô ạ trên ở trên phim như vậy thôi, chứ ngoài đời như thế hỏng hết cô nhỉ?''. Tôi bảo: "Đúng, như vậy là cháu đã cảm nhận được nhận vật đó".

Bộ phim ‘Sống chung với mẹ chồng’ dài 32 tập đã quay xong. Với cá nhân cô có tình huống hay chi tiết nào chưa hài lòng?

- Không riêng tôi mà một số đạo diễn và diễn viên - những ai trân trọng nghề đều xem lại tác phẩm điện ảnh của mình và nói nếu được làm lại sẽ chỉnh chỗ này, chỗ kia một chút để hay và hấp dẫn hơn. Bở lẽ trong quá trình diễn xuất đôi khi không phát hiện ra điều đó bởi họ dễ bị mọi thứ cuốn đi hoặc đôi khi lướt hoặc có những chỗ chưa sâu sắc khi bộ phim diễn ra trong quá trình rất dài. Thêm nữa sự tập trung các mối quan hệ khi làm việc, ảnh hưởng chủ quan, khách quan tác động cũng khiến chỗ này chỗ kia không hoàn hảo.

Để có được đoạn nói với chồng con một câu có khi phải quay đến chục lần nhưng không phải do lỗi của diễn viên mà vì đang thu âm có tiếng chó sủa, tiếng chim hót, tiếng rao quà vặt, đồng nát... Điều này làm diễn viên mệt mỏi, quay 5, 7 lần hoa mày chóng mặt. Vì vậy, nếu có điều kiện khán giả hãy một lần đến đoàn làm phim để thấy rằng làm nghệ thuật lao động vất vả thế nào?...

Chưa kể, có rất nhiều sự cố trong quá trình làm việc như diễn viên Anh Dũng đóng vai con trai tôi bị sốt virut. Nếu ở nhà, bị sốt bạn có thể nghỉ nhưng với diễn viên không thể bởi sẽ ảnh hưởng đến nhiều người khác nên cũng phải cố gắng rất nhiều.

Hay như chính tôi cũng gặp sự cố. Trong lúc quay, tôi phải cấp cứu vì bị viêm ruột thừa và sốt. Cả ngày trước đó, dù bị sốt, đau bụng nhưng tôi vẫn quay vì nghĩ đơn giản bị lây của bệnh của Dũng. Ai ngờ, hôm sau đến bệnh viện bác sĩ bảo phải mổ lập tức vì ruột thừa sưng to và viêm nặng.

Các bác sĩ ngạc nhiên bảo tại sao hôm qua tôi vẫn có thể quay phim đến 9 giờ đêm trong khi người khác có khi đau vật giường trên giường dưới. Khán giả xem chắc không nhận thấy tôi đau đớn gì trong lúc quay vì tôi tập trung hết cho diễn xuất.

Chưa hết, khi quay cảnh đám cưới vui vẻ cũng là lúc bố tôi qua đời. Cả đoàn làm phim nghỉ hai hôm để tôi lo tang lễ cho cụ xong lại đi quay. Trong lúc như thế mẹ của đạo diễn cũng mất, nhưng đạo diễn, diễn viên vẫn làm việc. Các bạn xem phim thấy chúng tôi có biểu hiện gì ảnh hưởng trên nét mặt đâu... Vì vậy tôi muốn nói rằng để có được một cảnh quay là muôn vàn khó khăn với nỗ lực rất lớn trong thời gian dài. Giá như biết được điều đó, các bạn sẽ trân trọng nghề diễn, tôn trọng chúng tôi hơn khi định có những lời nặng nề...

Là một trong những nghệ sĩ dày dặn kinh nghiệm thể hiện nhiều vai diễn, cô chia sẻ gì về hai bạn diễn đóng cùng trong phim ‘Sống chung với mẹ chồng” cũng như cách diễn của những diễn viên trẻ hiện nay?

- Lớp diễn viên trẻ bây giờ rất có điều kiện. Các bạn ấy có hình thể tốt, xinh đẹp, cao ráo lại được đào tạo bài bản và thông mình. Trong phim, hai người đóng con trai và con dâu khá thông minh và chịu khó, làm việc rất nghiêm túc.

Một cảnh trong phim "Sống chung với mẹ chồng".

Mọi người nói các diễn viên trẻ bây giờ có cái này cái kia nhưng thực sự khi làm việc cùng tôi thấy rất yên tâm. Bởi các bạn tôn trọng nghề nghiệp và làm việc nghiêm túc. Có chăng chỉ là một số bạn trẻ chưa thông minh trong cách thể hiện nhân vật này với nhân vật kia để làm bật lên sự khác biệt lớn. Đó là điều bất lợi, khiến khán giả vẫn thấy vai diễn của họ na ná giống nhau. Tôi vẫn hi vọng sau này, những diễn viên trẻ sẽ khẳng định được tên tuổi và có chỗ đứng của mình trong làng nghệ thuật.

Bộ phim “Mùa ổi” đã mang lai thành công cho cô trong sự nghiệp diễn xuất. Có ý kiến nói rằng NSND Bùi Bài Bình chính là một trong những nam diễn viên đóng ăn ý nhất với NSND Lan Hương nhất, cô nói sao về điều này?

- Thực sự khi đóng cùng anh Bình tôi thấy dễ diễn. Không chỉ trong phim Mùa ổi, ngày mới ra trường, tôi đã đóng cặp với anh phim điện ảnh “Khoảnh khắc bình yên trong chiến tranh”.

Khi đóng cùng những bạn diễn ăn ý có lợi hơn rất nhiều, khiến cho diễn viên thoải mái, diễn chân thực hơn không bị gượng ép, căng thẳng. Anh Bình hiền lành, dễ mến và anh em cũng quen biết nhau từ trẻ nên tương đối hiểu nhau.

Tôi và anh Bình còn đóng chung 'Cuộc đời và những chuyến đi’ vào vai hai vợ chồng và có những cảnh diễn được mọi người khen hay và xuất thần. Ngay cả trong phim Mùa ổi, anh quay phim phải thốt lên 'ôi cái này hai người diễn xuất thần hay quá’. Vì vậy, điều bạn hỏi rất thực tế và đúng.

Nhiều nghệ sĩ gắn bó trọn vẹn với sân khấu kịch như nghệ sĩ Xuân Bắc, Quốc Khánh, Công Lý… nhưng dường như những vai diễn trên sân khấu sức lan toả với khán giả lại không nhiều bằng vai trò khác như MC, đóng những chương trình hài kịch hay như cô đam mê với sân khấu nhưng nổi trội ở lĩnh vực điện ảnh. Là người gắn bó rất lâu với sân khấu kịch, cô lý giải vì đâu và vì điều gì khán giả đến giờ vẫn không hào hứng với nó?

- Đúng là những năm gần đây sân khấu kịch hơi hiu hắt. Nhiều người cũng so sánh sân khấu phía Bắc với sân khấu phía Nam. Nhưng thực sự trong 40 năm làm nghề tôi rút ra kết luận rằng, mỗi vùng miền có đặc thù riêng về địa lý, khí hậu.

Trong Nam, có hai mùa mưa và khô nhưng thời tiết đều tương đối nắng nóng, do đó buổi tối mọi người thích ra đường xem trong khi sân khấu ngoài Bắc phát triển theo mùa. Có thể đến mùa này sân khấu còn diễn được, đến tháng hè nóng lại thôi. Đến những ngày đông mưa dầm, gió bấc cũng thế. Đó là vấn đề địa lý, khí hậu khiến sân khấu ngoài này không tưng bừng như trong Nam.

Thứ hai, truyền hình, điện ảnh bây giờ có thế mạnh riêng, đến được với từng ngóc ngách gia đình, từng bản làng xa xôi, với tất cả mấy chục triệu dân. Còn sân khấu cũng một đêm diễn chỉ có mấy trăm khán giả, lượng người xem đã khác. Tuy nhiên, còn có yếu tố khách quan đó là sự quan tâm của các cấp lãnh đạo với nghệ thuật sân khấu.

Ở truyền hình, điện ảnh đã được đầu tư rất lớn về trang thiết bị kĩ thuật, HD, 3D, 4D…tất cả chất lượng hình ảnh rất đẹp. Còn sân khấu vẫn chỉ có độ chục cái đèn. Ví dụ Nhà hát của tôi muốn xin một cái màn hình led nhưng Bộ không giải quyết vì cho rằng không cần thiết phải dùng. Nhưng thực tế cần rất nhiều xử lý kỹ thuật, bởi sân khấu đem lại giá trị thẩm mỹ rất cao. Mọi người đến với cái đẹp không thể nào cứ vài ba bộ quần áo nông dân đóng một vở kịch từ đầu đến cuối, thay vào đó cần phải xử lý ánh sáng, trang trí.

Sân khấu vẫn là một mặt phẳng không thể nâng lên hạ xuống, mở ra đóng vào được nó rất cũ kỹ và xưa lắm rồi. Ở nước ngoài, yếu tố này đã phát triển từ lâu nên các sân khấu lớn trên thế giới rất dễ dàng xử lý. Do đó, đạo diễn và diễn viên tung tẩy trên sân khấu, làm nhiều điều hiệu quả đem đến giá trị thẩm mỹ cao. Trong khi ở mình sân khấu không có sự quan tâm đến nơi đến chốn. Họ sẽ nói vẫn cấp cái này cái kia nhưng những người cấp không làm nghệ thuật, họ không hiểu về nghệ thuật.

Có rất nhiều yếu tố để nói về sự thưa thớt mà khán giả quay lưng lại với sân khấu. Trân trọng ư? Sự trân trọng nếu được thể hiện khán giả sẽ cảm nhận được ngay. Nếu bạn đi xem bạn chỉ xem được một lần. Còn những đêm diễn ở nước ngoài khán giả đi xem năm bảy lần họ vẫn không chán.

Hơn 30 năm hoạt động nghệ thuật, cô không chạy sô nhiều hiện tượng bị quỵt tiền có khi không xảy ra nhưng hẳn sẽ có nhiều câu chuyện khi đóng phim?

- Quỵt tiền chẳng phải nhưng thực sự nói cát sê phim của Việt Nam quá rẻ, không đủ nuôi sống mình. Ngày xưa ở nhà hát, mọi người nói tiền cát sê bồi dưỡng diễn viên luôn luôn chạy theo bát phở. Bây giờ không đến mức như vậy nhưng gọi là đủ sống, không phải dư dả.

Nhiều khi mọi người nói nghệ sĩ làm nghề có thể mua sắm được cái này cái kia nhưng tôi cho rằng đó là những người giỏi. Thực sự với tôi đi làm phim cũng chỉ đủ ăn, đủ sống, sống được bằng nghề của mình đã tốt rồi.

Có câu chuyện, khi tôi đóng phim 'Mùa ổi', lúc sang Trung Quốc, Hội điện ảnh Trung Quốc và các nghệ sĩ hỏi, đóng phim ấy cát sê bao nhiêu. Tôi nói vống lên bảo được mấy nghìn đô nhưng so ra vẫn thấp hơn họ nhiều. Họ ngạc nhiên bảo tôi sao không sang đây làm vì có thể cát sê của họ cao hơn nhiều.

Nói thật, làm tất cả các nghề liên quan đến nghề, từ đóng phim, diễn kịch, lồng tiếng, thu đài, làm MC… như tôi nếu sống ở nước ngoài chắc rất giàu.

Phần 2: NSND Lan Hương kể về mẹ chồng, về chồng và lúc "lạc lối"

Sơn Hà - Xuân Quý - Đức Yên - Huy Phúc

Chuyện Đồng Tâm: Khi lãnh đạo lắng nghe và đến với dân

Sau 7 ngày hết sức căng thẳng, Đồng Tâm, Mỹ Đức, Hà Nội giờ đã hạ nhiệt khi lãnh đạo biết lắng nghe và chủ động đến với người dân.

Để đạt được sự đồng tâm

Trong những ngày xảy ra vụ việc ở Đồng Tâm, rất nhiều người nói đến đối thoại, và quả thật, thực tâm đối thoại đã hạ nhiệt. Không chỉ có thể, nhằm ngăn ngừa những vụ việc tương tự, đối thoại cần diễn ra từ sớm, cộng đồng dân cư là người chủ, người tham gia thật sự trong quá trình ra quyết định phân bổ nguồn lực đất đai.

Tham vấn giữa các bên để tìm ra giải pháp ngay khi xung đột mới bắt đầu sẽ giúp tháo ngòi căng thẳng của các tranh chấp liên quan đến vấn đề đất đai. Người dân bị thu hồi đất dễ đi đến những cách giải quyết hợp lý nhất khi mà sự việc chưa leo thang đến mức tác động nặng nề đối với tâm lý, tình cảm của họ và họ tìm mọi lý do để phản đối cách giải quyết.

Trên thực tế, không ít ví dụ tích cực về đối thoại, tham vấn về các vấn đề đất đai. Ví dụ, cách đây hơn 20 năm, một xã nghèo ở phía nam Hà Nội (Thanh Văn - Quốc Oai) cần dồn điền, cần xây đường sá, kênh mương..., nhưng không có tiền. Bí thư xã đã nghĩ ra sáng kiến đấu thầu những mảnh đất công nằm xen kẽ trong dân mà không canh tác được. Sáng kiến được đưa ra cho dân bàn bạc, góp ý, nhận được sự ủng hộ, dân lại trực tiếp tham gia thực hiện, giám sát, thu lại một khoản tiền lớn, không những đủ để chi cho các công trình hạ tầng nông thôn, mà còn dư để lập Quỹ hưu nông dân.

Ở phạm vi rộng hơn, khoảng gần 10 năm nay, Quốc hội, HĐND nhiều tỉnh/thành đã tiến hành các hoạt động để hỏi, lắng nghe, thu thập ý kiến, quan điểm của các nhóm khác nhau trong xã hội về những chính sách mà HĐND chuẩn bị hoặc đã ban hành. Người dân, nhất là những người chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách có cơ hội bày tỏ ý kiến, nguyện vọng của mình với Quốc hội, HĐND, có lúc ở trụ sở HĐND, lúc khác ở nhà văn hóa xã, thậm chí ngồi ở ngay nhà mình, trong phòng khác, bên hiên nhà. Không chỉ dừng ở đó, nguồn thông tin đầu vào từ người dân đã được xử l‎ý, phân tích, tiếp thu để chỉnh lý các chính sách cho phù hợp nhất.

Những trường hợp trên đây, cũng như nhiều trường hợp tương tự khác ở Việt Nam và trên thế giới cho thấy, cách giải quyết tốt nhất là để người dân có đại diện cho họ, có tiếng nói và tham gia vào quá trình thương lượng, xây dựng, thực thi chính sách, đảm bảo lợi ích của người dân. Điều này giúp thu thập được lượng thông tin lớn hơn, những quan điểm và giải pháp tiềm năng đa dạng hơn, và nâng cao chất lượng những quyết sách cuối cùng.

Không những thế, sự tham gia đó giúp xây dựng, củng cố lòng tin của nhân dân đối với các cơ quan Nhà nước, tăng chất lượng dân chủ và tăng cường năng lực của nhân dân. Điều này mang lại cảm giác cho người dân họ được dự phần, chứ không phải đứng ngoài vào quá trình ra quyết sách của chính quyền. Người dân là một phần không tách biệt của quá trình đó. Khi tham vấn người dân, lắng nghe họ, mang lại sự dung hợp cho chính sách, quyền lực của nhân dân ủy quyền không bị mất đi, không bị lạm dụng, chiếm dụng bởi một nhóm nhỏ.

Chủ tịch thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung về gặp gỡ người dân Đồng Tâm

Những ngày này, chuyện liên quan đến đất đai được xới lại, với nhiều ý kiến tiếp tục cho rằng việc tạo dựng khung khổ pháp lý bảo đảm cho sự vận hành thực tế của quyền đó trên thị trường đất đai và bất động sản là những giải pháp phát triển cơ bản đối với Việt Nam. Ít nhất, cũng phải đảm bảo quyền lợi cho người dân để có tiếng nói thương thuyết với chủ đầu tư khi chuyển dịch đất đai, chứ không nên phụ thuộc phần lớn vào quan hệ giữa chủ đầu tư với chính quyền địa phương như hiện nay.

Trong việc thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và giao đất đo cho chủ đầu tư dự án, nhiều người đã kiến nghị, và Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh từng thí điểm áp dụng phương pháp góp giá trị quyền sử dụng đất hoặc giá trị bồi thường thành cổ phần trong dự án đầu tư. Nhưng chương trình đã phải dừng lại vì chưa nhận được sự hưởng ứng của cả phía nhà đầu tư lẫn phía người đang sử dụng đất, do chưa đạt tới mức bảo đảm được sự tin cậy giữa các bên tham gia quan hệ thị trường. Cần tới một số quy định của luật pháp tiếp nhận vai trò của bên thứ ba để bảo đảm cho độ tin cậy giữa hai bên tham gia.

Sự rõ ràng, rành mạch liên quan đến đất đai sẽ có thể giảm thiểu các tranh chấp trong thu hồi đất.

Những giải pháp khác cũng từng được đề xuất nhiều như chia sẻ lợi ích từ các dự án đầu tư mà phải thu hồi đất. Lợi ích bằng tiền có thể là các khoản bồi thường thêm cho dân cư bị ảnh hưởng, thiết lập các quỹ phát triển vùng dài hạn, thiết lập quan hệ đối tác giữa nhà đầu tư và cộng đồng để chia sẻ những lợi nhuận lâu dài thu được từ dự án.

Chia sẻ lợi ích không bằng tiền có thể thực hiện dưới hình thức khôi phục sinh kế cho cộng đồng, xây dựng hạ tầng xã hội như nhà cửa, trường học, y tế hay hệ thống cấp thoát nước. Hoặc là khi quy hoạch dự án phát triển, cần căn cứ vào số lượng người đang sử dụng đất nông nghiệp, đất ở để bố trí trả lại cho người đang sử dụng đất diện tích đất đô thị tương ứng sao cho giá trị đất đô thị nhận được phải cao hơn giá trị đất nông nghiệp họ sử dụng trước đó. Một diện tích đất sản xuất kinh doanh nhất định được đưa ra bán để có kinh phí thực hiện toàn bộ dự án. Toàn bộ việc triển khai dự án được cộng đồng những người đang sử dụng đất, cộng đồng dân cư thảo luận và đồng thuận trong triển khai dự án.

Cũng cần có những cơ quan đăng ký sở hữu đất minh bạch và hiệu quả; Và cũng cần có hệ thống tòa án có năng lực và sẵn sàng bảo vệ các quyền tài sản cá nhân trước các cơ quan nhà nước và chủ đầu tư. Hiện nay các tòa hành chính không có thẩm quyền xem xét các yếu tố nội dung của các vụ tranh chấp thu hồi đất cũng như tính hợp lý của giá đền bù. Theo Luật, các tòa hành chính chỉ có thẩm quyền xem xét các hành vi hành chính hay quyết định hành chính đơn lẻ. Các quy định mang tính quy phạm pháp luật và chính sách thu hồi đất do chính quyền trung ương và Hội đồng nhân dân địa phương ban hành không phải là đối tượng tố tụng hành chính.

Những cải cách nhằm mở rộng thẩm quyền xét xử của tòa hành chính sẽ giúp người sử dụng đất có lợi thế hơn trong các vụ tranh chấp thu hồi đất. Đồng thời, hệ thống các cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại phải độc lập với hệ thống hành chính. Việc thành lập cơ quan tài phán chuyên trách về đất đai ở cấp trung ương hoặc cấp vùng có thể khắc phục phần nào tình trạng các tòa án địa phương ủng hộ cho các chính sách quy hoạch của chính quyền địa phương. Phòng ngừa tham nhũng trong hệ thống tòa án thông thường sẽ đảm bảo năng lực bảo vệ các lợi ích đất đai của người dân và tạo một sân chơi bình đẳng giữa người dân mất đất và các cơ quan nhà nước cũng như các chủ đầu tư đầy thế lực.

Còn tiếp

Nguyễn Đức Lam

Tranh luận: "Cấm xe máy, nên hay không?"

- "Cấm xe máy: Nên hay không nên?" là chủ đề bàn tròn trực tuyến vừa phát trực tiếp lúc 11h hôm nay, 26/4 với TS Khuất Việt Hùng, PCT UBATGTQG và ông Ngô Việt Dũng, đại diện nhóm admin Diễn đàn Otofun.

Cấm xe máy: Cách tiếp cận thiếu tính xây dựng

Đề xuất cấm xe máy chạy trên đường

Ý kiến "Phải cấm xe máy, không đem cái nghèo ra doạ nhau" tại một hội thảo khoa học về kiểm soát nhu cầu sử dụng xe cá nhân" tại Tp HCM đã dấy lên nhiều tranh cãi suốt tuần qua.

"Cấm xe máy" tại 2 thành phố lớn là vấn đề đã được đặt ra từ khoảng 20 năm nay, nhưng câu chuyện hôm nay bàn luận dường như vẫn chưa có gì thay đổi. Nó vẫn luôn xuất phát từ các mục đích như chống ùn tắc, giảm tai nạn giao thông, điều phối lại việc sử dụng hạ tầng giao thông... và thực tế, chưa khi nào, đạt sự đồng thuận cao trong đông đảo nhân dân.

Hà Nội và Tp HCM đều đã nghiên cứu các giải pháp tăng cường quản lý phương tiện cá nhân phương án, trong đó, từ cuối năm 2016, Hà Nội đã nghiên cứu về đề án kiểm soát phương tiện cá nhân với 1 nội dung dự kiến sẽ cấm xe máy bắt đầu từ năm 2030. Tại Tp HCM, vấn đề này mới được đặt ra tại một số hội thảo khoa học.

Tắc đường do xem máy, ô tô hay do hạ tầng kém? (ảnh: Vietnamnet)

Tuy nhiên, khi đụng đến vấn đề "cấm xe máy" hay kiểm soát phương tiện cá nhân bằng tăng phí cao, dư luận luôn băn khoăn trước nhiều câu hỏi: Cấm xe máy, tôi đi bằng gì? Xe máy có phải là tội đồ duy nhất gây ùn tắc giao thông? Người nghèo đi xe máy để mưu sinh sẽ ra sao? Phương tiện giao thông công cộng đến bao giờ mới có thể đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân...?

Từ trái sang phải: Ông Ngô Việt Dũng, đại diện Diễn đàn Otofun và ông Khuất Việt Hùng, Phó CT Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia- tham gia bàn tròn "Cấm xe máy: Nên hay không nên?".

Trước vấn đề thời sự được dư luận đặc biệt quan tâm này, VietNamNet tổ chức Bàn tròn trực tuyến sẽ phát trực tiếp lúc 11h hôm nay, 26/4 với 2 khách mời:

- Ông Khuất Việt Hùng,Phó Chủ tịch Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia

- Ông Ngô Việt Dũng, đại diện nhóm quản trị Diễn đàn Otofun, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty OTV, đơn vị chịu trách nhiệm pháp lý cho Diễn đàn này. Đây diễn đàn lớn với 500 ngàn thành viên quan tâm và thường xuyên trao đổi về vấn đề đi lại, xe cộ, tình hình giao thông nói chung.

Mời bạn đọc đón xem chương trình đã được phát trực tiếp trên trang VietNamNet và live stream qua fanpage Vietnamnet.vn tại video sau:

Play

Mọi ý kiến xin gửi về email: gocnhinthang@vietnamnet.vn hoặc chia sẻ tại fanpage Vietnamnet.vn.

VietNamNet

"Giáo sư mặc quần sooc" và tính hai mặt của truyền thông

Biết đâu, khởi nghiệp sáng tạo của vị GS này ở Việt Nam lại có thành quả- bắt đầu từ chiếc quần … sooc?

Sau những ngày dư luận xã hội bỗng nhiên được “chùng” xuống trước cách giải quyết tình huống khôn ngoan và khéo léo của chính quyền tại vụ việc Đồng Tâm, Mỹ Đức (Hà Nội), thì mới đây thôi, dư luận xã hội lại dậy sóng khá xôm tụ xung quanh chiếc quần… sooc của một vị giáo sư (GS).

Đó là việc trên báo chí, các trang mạng xã hội truyền đi hình ảnh ông Trương Nguyện Thành- GS của Đại học Utah (Mỹ), cũng là người vừa nhận chức Phó Hiệu trưởng điều hành Trường ĐH Hoa Sen lúc thì mặc quần sooc, áo phông, lúc mặc quần sooc áo vets giảng bài cho sinh viên về khởi nghiệp sáng tạo.

Khỏi phải nói, chiếc quần sooc đã làm “nghiêng ngả” cư dân mạng ra sao.

Bởi lẽ, xã hội Việt Nam tuy đã và đang trên hành trình hội nhập hiện đại, nhưng vẫn là một xã hội phương Đông với những tập quán, quan niệm, thậm chí là định kiến văn hóa ăn mặc khá cụ thể. Y phục xứng kỳ đức là tổng kết của dân gian- sâu sắc và tinh tế. Người làm sao, quần áo hao hao làm vậy.

Ngay lập tức các phản hồi trên báo chí, trên các trang mạng xã hội như chia hai ngả rõ rệt. Ngả phản đối, ngả tán thành. Người tám lạng kẻ nửa cân, bất phân thắng bại.

Giáo sư Trương Nguyện Thành trong buổi giảng về "Lộ trình sáng tạo" ngày 22 và 23/4.

Những người ủng hộ, như một bạn đọc của VietNamNet, ngày 23/4 cho rằng "Tôi thấy bên Úc và Mỹ các thầy lên lớp vẫn mặc quần sooc bình thường, cười đùa tán với học sinh rất thoải mái nhưng học hành, tranh luận, chấm điểm và đánh giá học sinh rất nghiêm túc. Chất lượng đào tạo của họ thì khỏi phải nói. Vì vậy cũng không nên câu nệ quần áo làm gì, trừ các trường hợp lễ lạt hoặc kỷ niệm gì đó".

Nhưng ngay lập tức, có không ít bạn đọc phản đối. Người ta cho rằng, ăn mặc như thế là không tôn trọng những người có mặt. Nhất là cùng ngồi với GS Trương Nguyện Thành hôm đó, còn có hai khách mời khác ăn mặc lịch sự.

Thậm chí có ý kiến phân tích: "Không phải lối sống Mỹ. Ở các trường ĐH danh tiếng, không một GS hay giảng viên nào mặc quần sooc để giảng bài. Lối sống Mỹ thoải mái trong cách ăn mặc, trong quan hệ tình dục nhưng là ở môi trường khác chứ không phải trong các cơ sở giáo dục. Lên truyền hình nói chuyện về thể thao thì được!"

Rõ ràng, cho dù hiện đại, bạn đọc công tâm phân biệt rất rạch ròi, cụ thể, nơi nào… có thể và không thể.

Nhưng đây mới là điều bất ngờ nhất. Cũng theo VietNamNet, ngày 23/4, trước sự dậy sóng của dư luận, GS Trương Nguyện Thành cho biết, đây là hình ảnh xuất hiện trong buổi học ông dạy sinh viên về khả năng sáng tạo. Theo ông, muốn phát huy khả năng sáng tạo, phải đánh vào điểm nhấn là gỡ bỏ hết định kiến, và giới hạn tư tưởng mà trước đó mọi người nghĩ phải đi một con đường nào đó. Do vậy, trong buổi học ông đã sử dụng trang phục này.

Và ông cũng bày tỏ, nếu chỉ nhìn vào bức hình sẽ không hiểu được câu chuyện sau lưng như thế nào. Bình thường ông ăn mặc, làm việc nghiêm chỉnh và không làm hay nói đều gì gây sốc. Việc ông mặc như vậy chỉ mục đích minh chứng một vấn đề cho sinh viên hiểu, không ngờ mọi chuyện lại có hiệu ứng như vậy.

Nghĩa là bản thân Gs Trương Nguyện Thành cũng quan niệm về ăn mặc đúng nơi đúng chỗ như số đông. Vậy cơn cớ dậy sóng dư luận là ở đâu?

Đó là tính tương tác và… hai mặt của thế giới phẳng.

Ai cũng biết, trong thời của IT, chỉ một cú nhấp chuột, một sự kiện xảy ra bên Tây bán cầu, ngay lập tức bên Đông bán cầu cũng đã biết. Nữa là chiếc quần sooc lạ mắt giữa giảng đường, giữa những sinh viên đang háo hức về con đường khởi nghiệp, trong tay sẵn chiếc điện thoại di động với chức năng chụp ảnh, quay video, với tâm lý bất cứ chuyện gì xảy ra, cũng có thể ngay lập tức đưa lên FB, và chuyện càng lạ, càng hot, càng có cớ câu view, câu like.

Và thế là chỉ có chiếc quần sooc của một ông GS Việt kiều ở Mỹ đã làm nóng cộng đồng mạng, nóng các trang báo truyền thông trong nước vốn còn nóng … câu view hơn cả các facebooker. Mặc dù chủ nhân đầu tiên của những hình ảnh đó có thể cũng không ngờ tới hiệu ứng khi hồn nhiên (hoặc chủ ý) lăng xê chiếc quần sooc giữa một đám quần dài.

Có điều, sự tương tác, sự cảm nhận của bạn đọc thời thế giới phẳng rất hai mặt và khác biệt. Có người đọc kỹ, ngược lại có người chỉ cần nhìn hình ảnh không thuận mắt đã “chém gió phần phật”, chẳng cần biết bản chất của hình ảnh đó phản chiếu điều gì.

Cũng rất ngẫu nhiên, tương tự như chuyện của GS Trương Nguyện Thành, mấy ngày qua các trang mạng XH cũng nóng rực những cảm xúc lẫn lời bình trái ngược của bạn đọc về hình ảnh một người lính- sĩ quan cảnh sát cơ động chào tạm biệt bà con nông dân Đồng Tâm trước khi chia tay. Những lời bình đó nó tùy thuộc vào nhận thức, phông văn hóa mỗi người. Có những người nhân danh nhà văn hẳn hoi, có tác phẩm được chú ý mà có những lời bình vô văn hóa kỳ lạ. Và ngược lại, có biết bao lời bình trân trọng một hành vi văn hóa của người lính- sĩ quan này.

Thế giới ảo, nhưng phông văn hóa người phản chiếu rất thật.

Cho dù rất sượng và khập khiễng về sự so sánh tư duy sáng tạo, và phải chấp nhận những lời bình, dù xuôi hay ngược, thì việc tự lấy mình làm … giáo cụ trực quan, lăng xê một cách có chủ ý của vị GS về chiếc quần sooc dị biệt giữa hàng trăm chiếc quần dài phổ biến, đã thành công. Như ông nói, muốn phát huy khả năng sáng tạo, thì phải đánh vào điểm nhấn là gỡ bỏ hết định kiến, và giới hạn tư tưởng mà trước đó mọi người nghĩ phải đi một con đường nào đó.

Chẳng biết, con đường gỡ bỏ định kiến và giới hạn tư tưởng của ông sẽ ra sao, nhưng một nhà báo trẻ đã viết: Ông Trương Nguyện Thành, từ nay có từ khóa “GS mặc quần sooc”, nghĩa là giờ ông về Việt Nam mà kiếm tiền quảng bá hình ảnh- một phát lên ngay à!

Nghĩa là chưa thành công đã… thành nhân.

Nhưng biết đâu, khởi nghiệp sáng tạo của vị GS này ở Việt Nam lại có thành quả- bắt đầu từ chiếc quần … sooc?

Kỳ Duyên

Biển Đông: Trung Quốc hung hăng, các nước lớn 'nhắc nhở'

Có thể thấy G7 không chỉ “hoài nghi” mà thật sự quan ngại về tham vọng đi kèm hành động ẩn chứa những rủi ro bạo lực vô pháp của TQ.

Tại cuộc họp mới đây, các nhà lãnh đạo thuộc khối G7 (Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Anh và Mỹ) đã bày tỏ quan ngại đối với vấn đề tranh chấp trên biển vốn liên quan đến an ninh nhiều quốc gia. Cuộc họp G7 lần này cũng có sự hiện diện của Liên minh châu Âu (EU).

Trong tuyên bố chung của mình, nhóm lãnh đạo G7 tuyên bố “chúng tôi nhận thấy phán quyết của Tòa Trọng tài thành lập theo Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển (UNCLOS) ngày 12/7/2016 là nền tảng hữu ích đối với các nỗ lực nhằm giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông”.

Lo ngại xu hướng bạo lực của Bắc Kinh

Trước đây, nhóm các nước G7 thường được nhắc đến với các những thảo luận về chính sách và vấn đề kinh tế, hơn là những nội dung chính trị thuần túy. Tuy nhiên khoảng vài năm gần đây, các nhà lãnh đạo G7 đã quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề an ninh, chính trị, bao gồm cả xung đột ở Biển Đông.

Tại cuộc họp lần này, G7 không chỉ thảo luận về sự kiện Mỹ tấn công tên lửa vào Syria và lệnh trừng phạt Nga, mà còn bày tỏ sự phản đối về vấn đề quân sự hóa tại Biển Đông

Tuyên bố chung của G7 “nhắc nhở” các quốc gia liên quan cần tránh bất kỳ hành động đơn phương có thể làm tăng căng thẳng tình hình khu vực, như đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, cải tạo các vùng biển rộng lớn, xây dựng các tiền đồn với mục đích quân sự. Dù không đề cập cụ thể đến quốc gia nào, nhưng với những gì đang diễn ra hiện nay ở Biển Đông, gần như có thể khẳng định G7 đang nhắm vào TQ.

Tính đến nay, tại khu vực Biển Đông, duy chỉ có TQ ra yêu sách (Đường Chín Đoạn) trái với luật pháp quốc tế và chưa có dấu hiệu từ bỏ, bất chấp phán quyết của Tòa Trọng tài hồi năm ngoái, tấn công trực diện vào yêu sách của Bắc Kinh: (i) Quyền lịch sử mà TQ áp đặt đối với vùng biển phía bên trong “đường lưỡi bò” là vô hiệu; (ii) Các thực thể địa lý trong khu vực Trường Sa chỉ có lãnh hải 12 hải lý và không tạo ra một vùng biển như một thực thể thống nhất; (iii) Những hoạt động cải tạo đảo của TQ đối với quần đảo Trường Sa là vi phạm luật quốc tế.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy TQ lắp đặt các loại vũ khí phòng thủ quan trọng trên một loạt đảo nhân tạo do nước này xây dựng trái phép tại Biển Đông. Trong ảnh: Các cấu trúc hình lục giác được phát hiện tại đá Gaven. Nguồn: CSIS/AMTI

Năm ngoái, trước thềm Tòa Trọng tài đưa ra phán quyết, G7 cũng tuyên bố ủng hộ và kêu gọi các nước liên quan tuân thủ chặt chẽ, lấy đó làm cơ sở giải quyết tranh chấp. Việc nhắc lại quan điểm “thượng tôn pháp luật” lần này không chỉ là một tuyên bố ngoại giao trước sau thống nhất, mà còn là một tuyên bố gián tiếp phủ nhận các yêu sách vô lý mà Bắc Kinh cố tình theo đuổi bấy lâu nay.

Điều cần lưu ý là tuyên bố G7 được đưa ra sau khi phía TQ có thông tin nước này sẽ tiến hành xây dựng một trạm quan sát môi trường trên bãi cạn Scarborough (?!) hồi tháng trước. Các nhà quan sát nghi ngờ đó là một “phần nổi” của tảng băng mà TQ thực sự mong muốn xây dựng – một khu phức hợp quân sự có vai trò chiến lược tại Biển Đông và trong cả khu vực.

Việc thẳng thắng nhấn mạnh “chống quân sự hóa”, kêu gọi biện pháp “xây dựng lòng tin”, “xây dựng an ninh”, “giải quyết tranh chấp hòa bình, thiện chí, dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có cơ chế Tòa Trọng tài”,... cho thấy G7 không dừng ở “hoài nghi” mà thật sự quan ngại về tham vọng đi kèm hành động ẩn chứa những rủi ro bạo lực vô pháp của TQ. Không chỉ các nước ASEAN mà nay G7 cũng kêu gọi các nước phải xây dựng và tuân thủ Quy tắc Ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC).

Bổ trợ cho giải quyết tranh chấp Biển Đông

Tuyên bố của G7 một lần nữa cho thấy các tranh chấp chủ quyền biển tại khu vực Biển Đông nói chung và tại Tây Thái Bình Dương nói riêng gây quan ngại lớn không chỉ cho các nước có liên quan. Tại hội nghị G7 năm ngoái do Nhật Bản làm chủ nhà, TQ đã phản ứng hết sức cương quyết trước tuyên bố chung của G7, cho rằng các nước thuộc nhóm này đã “đưa ra phát ngôn khiến căng thẳng leo thang”.

Nhật Bản và Mỹ là hai thành viên nổi bật trong nhóm G7 và có lợi ích trực tiếp liên quan tới các tranh chấp hàng hải ở khu vực. Mặc dù phát ngôn của G7 không thể giúp ngăn cản hành vi của TQ, nhưng tiếng nói từ các nước công nghiệp lớn của thế giới luôn là sự ủng hộ cần thiết, giúp tăng sức ép cụ thể lên các hoạt động phi pháp của TQ ở khu vực, tạo sức nặng giúp duy trì tính pháp lý của phán quyết Tòa Trọng tài, làm giảm tính chính danh của Bắc Kinh trong các tranh chấp.

Tuy nhiên, các phát ngôn của G7 hay bất cứ một tổ chức quốc tế nào khác chỉ mang tính bổ trợ cho cuộc đấu tranh chủ quyền dài hạn Biển Đông. Năm trong bảy nước G7 nằm ngoài tranh chấp và không có lợi ích trực tiếp gắn với tranh chấp.

Hiện tại, khó có thể đòi hỏi toàn bộ nhóm phải có cách tiếp cận mạnh mẽ và trực tiếp hơn. TQ có mối quan hệ thương mại và kinh tế lớn với các nước G7. Các tính toán về lợi ích và chiến lược ở tầm toàn cầu của các nước lớn khiến cho họ kiểm soát các mối quan hệ với nhau một cách chặt chẽ và đầy thực dụng. G7 cũng hiểu rằng các phát ngôn chỉ trích TQ của họ hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của chính sách, và phản ứng mà Bắc Kinh đưa ra dù ở mức độ nào cũng là điều có thể dự đoán trước.

Yếu tố chính yếu thúc đẩy các biện pháp hiệu quả nhằm quản trị tranh chấp ở khu vực không gì khác hơn đến từ chính các mắt xích trực tiếp có liên quan, mà chủ yếu là giữa TQ – các nước Đông Nam Á và mối quan hệ giữa các nước lớn. Chính bản thân G7 đã nhấn mạnh rằng các bên tranh chấp cần phải tìm lối thoát bằng đàm phán theo những cách thức hoà bình và không gây ra bất ổn khu vực mà COC là một gợi ý quan trọng.

Tranh thủ sự ủng hộ của các nước lớn, ở đây là các nước G7, là một cách tiếp cận ngoại giao đúng đắn cho các nước như Việt Nam như một phần trong chiến lược ngoại giao nói chung. Tăng cường tiếp xúc nhằm trao đổi các vấn đề liên quan tới luật pháp quốc tế hay an ninh quốc phòng đã và đang trở thành những điểm tích cực trong quan hệ giữa Việt Nam và các nước G7, ngoài yếu tố kinh tế.

Tàu Giao Long của Trung Quốc vừa đến địa điểm khảo sát trên Biển Đông, khởi động chuyến thám hiểm sâu. Sau khi được tàu chuyên chở Hướng Dương Hồng 09 đưa đến địa điểm định sẵn, tàu lặn Giao Long hôm nay dự kiến tiến hành thám hiểm ở Biển Đông, Xinhua đưa tin. Tuy nhiên Trung Quốc không tiết lộ vị trí cụ thể của tàu lặn. Theo kế hoạch, hoạt động của tàu Giao Long sẽ kéo dài đến 13/5. Con tàu này hồi 2012 lặn đến độ sâu hơn 7.000 m ở Mariana, rãnh sâu nhất đại dương ở tây Thái Bình Dương. (Nguồn Vnexpress)

Đỗ Thiện – Nguyễn Thế Phương*

* Hai tác giả là Nghiên cứu viên cộng tác Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (SCIS) – ĐHQG TP.HCM. Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm cá nhân của hai tác giả.